Czy aborcja jest ok? Z czym wiąże się zapłodnienie in vitro? Jak dbać o siebie podczas ciąży i jaką rolę w okresie rozwoju prenatalnego człowieka odgrywa tata? Rozmawiamy z autorkami bloga 9miesiecyincognito.pl. Skład zespołu piszącego bloga tworzą: Alicja, Paulina i Weronika – studentki kierunku lekarskiego oraz Edyta i Joanna – studentki położnictwa na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Należą również do Studenckiego Koła Naukowego Embriologia przy Zakładzie Embriologii.

Piotr Chistowski: Warto chyba zacząć od wyjaśnienia pewnego terminu. Blog jest o rozwoju prenatalnym człowieka?

Tak, termin „prenatalny” odnosi się do rozwoju człowieka przed urodzeniem.  Na blogu 9miesiecyincognito.pl opisujemy rozwój prenatalny człowieka, czyli przed urodzeniem.

Reklamy

P.CH: Czy dzisiaj polscy rodzice oczekujący na dziecko są świadomymi rodzicami? Z wystarczającą wiedzą?

W większości pewnie tak. Szkoły rodzenia, powszechny dostęp do internetu i mnogość krążących w nim informacji oraz porad, również na temat ciąży, robi swoje. Uważamy jednak, że ciągle za mało rozpowszechniona jest idea opieki przedkoncepcyjnej.

Wiadomo, że zdrowie rodziców i ich komórek rozrodczych przed zapłodnieniem, a także styl życia matki w pierwszych tygodniach ciąży, ma decydujące znaczenie dla zdrowia dziecka. W połączeniu z faktem, że wiele ciąż jest nieplanowanych, uważamy, że ludzie w wieku prokreacyjnym wciąż zbyt mało zwracają uwagę na swój styl życia w kontekście ewentualnego poczęcia. Zasada jest prosta: jeśli jesteś aktywny seksualnie, a  chcesz mieć zdrowe dziecko: zdrowo się odżywiaj, ruszaj się, nie pal, nie pij alkoholu, zadbaj o odpowiednią ilość snu. Jeśli jesteś kobietą, to dodatkowo: przyjmuj 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, obserwuj swój cykl, uczęszczaj na regularne wizyty u ginekologa.

P.CH: Jakie są największe mity do obalenia w temacie ciąży? Jest w ogóle co obalać?

Spotykamy się z wieloma mitami na temat ciąży. Najpopularniejsze dotyczą codziennych czynności: picia kawy (prawda: jedna filiżanka dziennie nie powinna zaszkodzić!), pozycji do spania (jak długo jest wygodnie matce, tak długo wygodnie jest też dziecku), malowania paznokci (preparat nie dostaje się do krwiobiegu, dlatego nie może zaszkodzić dziecku). Wbrew powszechnej opinii, jedno cięcie cesarskie w przeszłości nie jest przeciwwskazaniem do porodu naturalnego. Gdy ciąża przebiega prawidłowo, przyszła mama może pozostać aktywna fizycznie, dostosowując rodzaj sportu do swojego stanu. Z kolei często mamy i babcie powtarzają, że należy spełniać wszelkie zachcianki ciężarnej – nie do końca tak jest. Należy odżywiać się zdrowo, unikać słodyczy i kontrolować masę ciała. Otyłość jest czynnikiem ryzyka cukrzycy ciążowej, nadciśnienia, a także warunkuje nawyki żywieniowe i metabolizm dziecka.

P.CH: Na pewno spotykacie się z powtarzającymi się pytaniami od przyszłych mam. Jest coś takiego, co ustawicznie się powtarza?

Częste są pytania o zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie. Przez to, że polskie prawo pozwala ciężarnym nie zapinać pasów, istnieje przekonanie, że tak jest najlepiej. Otóż w świetle najnowszej wiedzy, w razie wypadku komunikacyjnego zdecydowanie lepiej żeby te pasy były zapięte – trzeba tylko wiedzieć jak to zrobić, lub kupić specjalny adapter.

Inne pytania dotyczą aktywności seksualnej kobiety w ciąży – jeśli ciąża przebiega prawidłowo to nie ma przeciwwskazań. Jedynie należy mieć świadomość, że współżycie po 35. tygodniu ciąży może przyspieszyć poród. Inne ciekawe pytanie dotyczyło tego, czy dziecko może “zarazić” się od matki nowotworem, jeśli kobieta choruje. Odpowiadając, należy powiedzieć, że to nie jest choroba zakaźna, więc nie może. Jednak może dostać po którymś z rodziców – nie tylko matce- wadliwy gen, który może do nowotworu predysponować. Warto też zaznaczyć, że coraz częściej kobiety ciężarne u których wykryto nowotwór z powodzeniem się leczy, doprowadzając do urodzenia zdrowego dziecka i wyleczenia nowotworu.

Kobiety często pytają także o leki w ciąży – najlepiej każdy przyjmowany preparat skonsultować z lekarzem. Istnieją leki, które są stosunkowo bezpieczne, także antybiotyki, i gdy jest konieczność należy te leki przyjmować. W razie bólu głowy czy gorączki jedynym dopuszczalnym lekiem jest paracetamol.

P.CH: Jakich błędów nie powinno się popełniać w trakcie ciąży?

Na pewno powinno się całkowicie zrezygnować z alkoholu i papierosów. Substancje te z łatwością przechodzą przez łożysko, dlatego błędem jest myślenie, że w małej ilości nie zaszkodzą. Nie należy zaniedbywać odpowiedniej ilości snu, ruchu na świeżym powietrzu i zdrowego odżywiania. Z drugiej strony – co za dużo, to niezdrowo: zapotrzebowanie kaloryczne wzrasta jedynie o 300-400 kcal w II i III trymestrze (nie jemy za dwóch!). Podobnie – nagłe (po zajściu w ciążę) podjęcie aktywności fizycznej, niedostosowanej do kondycji młodej mamy, nie jest rozsądne. Nie należy spożywać surowego mięsa i ryb, ani czyścić kociej kuwety – jeśli chcemy uniknąć zakażenia niebezpiecznymi dla dziecka patogenami. Niebezpieczne jest przegrzewanie organizmu – lepiej na czas ciąży odpuścić sobie saunę i gorące kąpiele. Powszechnym błędem jest też odkładanie wizyty u stomatologa. W ciąży wzrasta ryzyko rozwoju próchnicy, która – nieleczona – może okazać się punktem wyjścia groźnej dla dziecka infekcji.

P.CH: Pytam właśnie w kontekście kampanii przeciwko FAS. Problem ciągle aktualny i chyba ciągle za bardzo marginalizowany…

Mimo tego, że o FAS mówi się coraz więcej i coraz więcej osób wie, ze nie należy pić alkoholu w ciąży, nadal zdarzają się sytuacje, że kobiety w ciąży piją, na przykład nie wiedząc jeszcze o ciąży – to głownie problem ciąż nieplanowanych. Zdarzają się też takie sytuacje w rodzinach wykształconych, kobietom wydaje się, że kieliszek wina lub piwo bezalkoholowe raz na jakiś czas dziecku nie zaszkodzi. Dużym problemem są ciężarne uzależnione od alkoholu, które nie przestają pić w ciąży ani też nie ograniczają ilości wypijanego alkoholu, np. bo jedno dziecko już urodziły zdrowe, mimo picia.

Dlatego staramy się stale edukować o wpływie alkoholu na płód, przypominamy że każda dawka alkoholu przenika przez łożysko i że jego metabolizm w organizmie płodu trwa dłużej.  FAS może objawić się u dziecka w późniejszym wieku i  nigdy nie wiemy jaka dawka będzie bezpieczna. Lepiej nie ryzykować i nie pić w ogóle.

P.CH: No i chyba bardzo ważne pytanie – gdzie w tym wszystkim przyszły tata? Jego pomoc jest chyba równie ważna?

Z całą pewnością rola taty nie kończy się na zapłodnieniu. (śmiech)

Bardzo ważne jest wsparcie dla matki dziecka, wyrozumiałość dla jej wahań nastroju spowodowanych burzą hormonalną, pomoc w obowiązkach domowych – przez całą ciążę!

Dobrym pomysłem jest wspólne uczęszczanie na wizyty kontrolne u lekarza, uczestniczenie w szkole rodzenia, wsparcie w czasowej abstynencji od alkoholu, wspólny rodzinny poród oraz nawiązywanie kontaktu z dzieckiem już w brzuchu mamy – mówienie do dziecka, dotyk, muzyka – pomogą cieszyć się tym wyjątkowym czasem i nawiązać więź z dzieckiem już przed narodzinami.

P.CH: Czy zapłodnienie w sposób in vitro powoduje inną specyfikę całego okresu ciąży? Czy dziecko kształtuje się w taki sam sposób?

Ciąża po zapłodnieniu sztucznym różni się właśnie początkiem, czyli zapłodnieniem, które zachodzi poza organizmem matki, w warunkach laboratoryjnych. Następnie ludzki embrion jest przenoszony do jamy macicy, gdzie ma dojść do implantacji, czyli wszczepienia w błonę śluzową macicy. Naturalnie zapłodnienie odbywa się w bańce jajowodu, zarodek wędruje do macicy i po kilku dniach dochodzi do zagnieżdżenia. Od tego momentu ciąża po zapłodnieniu in vitro przebiega tak samo, jeśli sama implantacja przebiegnie w prawidłowy sposób.

Są jednak pewne różnice: po zapłodnieniu in vitro jest wyższe o 50 % ryzyko ciąży mnogiej, która zwykle jest ciążą podwyższonego ryzyka i może być więcej komplikacji. Wzrasta także ryzyko ciąży pozamacicznej, oraz heterotopowej – to znaczy, że jeden zarodek jest prawidłowo w jamie macicy, a drugi poza macicą.

P.CH: Czy matka będąca zapłodniona in vitro powinna inaczej dbać o siebie i całą ciążę?

Kobieta w ciąży po zapłodnieniu in vitro powinna dbać o siebie tak samo.

P.CH: Niedawno głośno było o kampanii „Aborcja jest ok”. Czy aborcja jest ok?

W Polsce aborcja jest ściśle regulowana ustawą z 1993 r. Dozwolona jest w trzech przypadkach – gdy ciąża zagraża życiu/zdrowiu matki (na każdym etapie ciąży), gdy jest podejrzenie, że dziecko urodzi się z ciężkimi wadami (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności przeżycia poza organizmem matki, czyli do ok. 24 tyg.), oraz gdy ciąża jest wynikiem czynu zabronionego (do 12 tyg. ciąży).

Musimy zdawać sobie sprawę z tego, ze aborcja to zabieg medyczny, który może wiązać się z komplikacjami i stanowić zagrożenie dla ciężarnej. Naszym zdaniem promowanie go w prasie w sposób, w jaki zostało to przedstawione jest czymś niedopuszczalnym. Odpowiednie interwencje medyczne wybiera lekarz, mając na uwadze dobro pacjenta – aborcja to nie zabieg kosmetyczny, który można wykonywać na życzenie (choć nawet  u kosmetyczki możemy spotkać się z odmową wykonania pewnych zabiegów na naszym ciele).

Po drugie, jako lekarze traktujemy dziecko w łonie matki jako pacjenta – nie bez przyczyny ciężarnym nie podaje się niektórych leków, wykonuje się badania oceniające dobrostan płodu.  Zdecydowanie sprzeciwiamy się takiemu promowaniu zabiegów medycznych, które sprowadzają je do czegoś „normalnego”, tym bardziej, że w niektórych przypadkach to promowanie przestępstwa, oraz bagatelizowanie skutków psychologicznych, gdyż dla niektórych kobiet taka decyzja jest bardzo ciężka.

Czy aborcja jest ok? To jest pytanie o opinię, którą każda osoba musi wyrobić sobie sama. Z medycznego, embriologicznego punktu widzenia, opierając się na nauce o zapłodnieniu i rozwoju człowieka przed urodzeniem, można stwierdzić że w momencie zapłodnienia mamy do czynienia z odrębnym organizmem człowieka, który ma swój niepowtarzalny zestaw genów.

Na podstawie faktów każdy sam musi odpowiedzieć sobie na Pana pytanie.

P.CH: Dziękuję za rozmowę.

Więcej na temat ciąży i rozwoju prenatalnym można przeczytać na blogu: